• MÖ.5000 Pulur (sakyol) höyüğünde ortaya çıkartılan kalıntılar,yöre tarihinin (Neolitik çağlara) İ.Ö 5000'lere uzandığını göstermektedir.
• MÖ.4000 MÖ. III ve IV. bin yıllarında Yukarı Fırat boylarında Subarlar'ın yaşadıkları ve Fırat adının bu kavim tarafından verildiği ileri sürülmüştür.
• MÖ.4000 Asur belgelerinde Çemişgezek bölgesi halkının "MÜŞKİ" adlı ARYALAR olduğu belirtilmektedir.
• MÖ.4000 Daha sonraki dönemlerde "MÜŞKİ"ler "KARDUK" adını almıştır.
• MÖ.4000 'lerde Sümerler'in bölgeye egemen olduğu Akad Kralı Sargan ve Naramsin'e ait Kitabelerden anlaşılmaktadır.
• MÖ2370 -2330 yıllarında Çemişgezek bölgesi, Akadlar Devleti'nin bir ili olarak görülmektedir.
• MÖ.2200 de Çemişgezek ve çevresi Mezopotamya-Anadolu arasındaki ticari ilişkilerde geçiş noktası olan Huri Krallığının egemenliğindeydi
• MÖ.2100 'lerde "işuva" diye anılan bugünkü Çemişgezek-Harput bölgesinin halkı olan Huriler'in uygarlık açısından Hititler'i etkilediği görülür.
• MÖ1600 MÖ 16. yüzyıllarda itibaren bölge Mitaniler'in egemenliğine girer. Mitaniler yörede Asurlar'dan da önceleri bir süre egemenlik kurmuşlardır.
• MÖ1347 Hitit Kralı Suppuliluila Mas ve oğlu Marsilis (MÖ 1347-1320) yazıtlarında komşu ALZİ , SUHWA, ISHUVA ve ALSHİ halklarıyla savaşlardan söz eder.
• MÖ1335 yılında Çemişgezek yöresi ile bütünleşen AZZİ -HAYAŞA ülkesini Hatti Kralı II. MÜRŞİLİ bir seferle kendisine bağladı.
• MÖ.1300 Yöre Orta Asya Çıkışlı Kavimlerin Oluşturduğu 1.Göç dalgasının etkisinde kaldı.
• MÖ.1250 Huri'lerin yaşadığı ve bir süre HİTİT egemenliği altında kalan bölge İ.Ö. 1250 lerde MUŞKİLER'in denetimine geçti.
• MÖ.1250 Hititler zamanında bölge İşuva olarak adlandırılmaktadır.
• MÖ1242 Asur Kralı Tukulti (MÖ 1242-1206) Huriler'e ait bölgeleri almıştır.
• MÖ.1200 Galatlar, Giritler, Aramiler İkinci göç dalgasını oluşturdular.
• M.Ö.900 MÖ.IX. yüzyılda Müşkiler, Murat ile batı Fırat arasında "İŞUVA"yı da içine alan bölgeye gelip yerleşirler.
• M.Ö.900 Bu sırada yöre halkı Huriler'den oluşuyordu.
• M.Ö.900 IX. yy.dan ititaren Çemişgezek bölgesi; Asur ve Urartular arasında çekişme konusu olur.
• M.Ö.900 MÖ. xıı.yy başlarında Hitit devletinin yıkılmasından sonra, karanlık bir devir yaşayan Anadolu, çeşitli kavimlerin istilasına uğramıştır.
• M.Ö.900 MÖ VIII. Yüzyılda Çemişgezek yöresi Urartular'ın egemenliği altına girdi. Urartular (MÖ 900-612) Müşkiler'in saldırılarını püskürttüler.
• M.Ö.800 Kimerler etkisi altında kaldı.
• MÖ 840 İlk Kralı Sarduri I. (MÖ 840-825) dönemi Çemişgezek yöresi VI-II. Yüzyılda Urartu sınırları içerisinde göstermektedir.
• M.Ö.805 M.Ö.9. asırdan itibaren Doğu Anadolu da devlet kuran Urartular, burada uzun süre hüküm sürmüşlerdir. Kral Menua (MÖ. 805-790) dönemi.
• M.Ö.700 'lerde bölge ile birlikte Anadolu Medler'in istilasına uğramıştır.
• M.Ö.660 Asur kıralı Asurbanipal yöreye egemen oldu.
• M.Ö.644 İskitlerin egemenliği başladı.
• M.Ö.600 Pers - med dönemi başladı.
• M.Ö.500 MÖ IV yy'da Çemişgezek ve çevresi, Pers ordusunun İskender karşısında yenilgilerinden sonra Mekodanya egemenliğine girmiştir.
• MÖ 334 Pers soylularından Ariorates, MÖ 332'de Çemişgezek'i de kapsayan topraklarda Makedonya Krallığını kurdu.
• MÖ-322 PERS devletinin yıkılmasıyla kurulan KAPADOKYA KIRALLIĞI'nın sınırları içinde yer alıyordu
• M.Ö.300 Selokit (Selefküsler) krallığı dönemi.
• MÖ 230 Makedonyalılar'ın Anadolu'ya egemenlik yılları isyanla geçer MÖ 301'de Kapadokya Krallığı'nı yeniden kurdu.
• MÖ 230 Çemişgezek bölgesi MÖ 230 yılında Kapadokya'ya dahil edildi.
• M.Ö.189 Selokit kralı Antıhokhos Romalılara yenildi.
• M.Ö.150 Arat krallığı bölgede egemen oldu.
• MÖ 140 Part Krallarından Mitridates MÖ 140 yılında Çemişgezek bölgesini egemenliği altına alır. Part Krallığı ülke topraklarını daha sonra Persler'le paylaşırlar.
• M.Ö.123 Orta Asya kökenli Part kralı II. Mitridat Arat Krallığı üzerine yürüdü. Partların egemenliği.
• M.Ö.100 Romalılar MÖ I. yüzyıldan itibaren partlar'ın (Arsaklar) üzerine sürekli seferler düzenlemişlerdir.
• M.Ö.100 Part Kralı MİDRDATES, Ermeni (ARASK) Kralı ve damadı Tigran Romalılar'a karşı savaşmışlardı.
• M.Ö. 70 'lerde ise Arasklar yönetimiyle, Arsaklar arasında el değiştirdi
• M.Ö. 69 yıllarında Romalılar Lukullus komutasında ki bir orduyu Tigran'ın üzerine gönderirler.Lukullus Malatya (Melitene) Sophane (Çemişgezek) yörelerini yağmalar.
• M.Ö. 55 'lerden başlayarak Doğu Anadolu'ya giren Partlar Çemişgezek yöresinde etkinlik sağladılarsa da , bu etkinliği kıran Roma bölgeyi kapadokya eyaletine bağladı.
• 60 Roma İmparatorluğu yöreyi egemenliği altına aldı.(bazı kaynaklarda MÖ. ıı. yy'da)
• 272 Sasaniler devri.
• 395 ten sonra Doğu Roma İmparatorluğu'nun egemenliği altına giren Çemişgezek "Roma Mezopotamyası" denilen "Therma" içerisinde iken İran-Sasanlı ve Bizans orduları etkinlik savaşlarına sahne olur.
• 506 Sasani hükümdarlarından I. Kubart (Kavaz) Çemişgezek yöresini 506 tarihinde İmparatorluğunun sınırları içine aldı.
• 634 Arap Orduları Kasidiye ve Havand savaşları sonunda DoğuAnadolu topraklarını istilaya başladı.
• 639 'da ARAP işgaline uğradı
• 642 yılında Halife Ömer zamanında Nihavend Savaşı (642) sonucunda Arap İslam Orduları Sasani Şahı olan III. Yezdigirt'i yenilgiye uğratmasıyla, Araplar, Sasani Devletinin siyasi varlığına son verirler.
• 653 yılında Araplar (Habib b. Mesleme), Ermeni valiler'in desteğiyle Çemişgezek'de denetimi sağlarsa da, Çemişgezek bu dönemde Bizans; Arap güçleri arasında sürekli el değiştirmişti.(686)
• 724 Halife Hişam döneminde (724-743) yöre Hazar Türklerinin saldırılarına uğradı.
• 772 yılında Abbasi yönetimine karşı Çemişgezek yöresinide içine alan genel bir ayaklanma olur. Amir; b. İsmail El Harisi komutasındaki Arap ordusu, Ermeniler'i Erzurum; Erciş yakınlarında yenilgiye uğratır.
• 837 yılında Çemişgezek yöresi Bizanslı Jones Karkuas ile Müslüman Hamdaniler'den Seyfüdlarının kuvvetleri Harput yakınlarında savaşa tutuşurlar.Karkuas yenilgiye uğrar. Bu savaşta askerler'in çoğu Çemişgezek ve Elazığ'ın yerel halkından oluşuyordu. Bizans Doğu Ordu Komutanlığına İonne Tsimiskes, Batı Ordu Komutanlığına ise kardeşi Leon Phokas getirilir. Böylece Bizans İmparatorluğu Bölgedeki yönetimi Çemişgezek'in eline geçer. Çünkü Jonnes Tsimiskes Çemişkezek'liydi.
• 882 yılında Çemişkezek bölgesi tekrar İslam Arap etkisi altına girer.
• 1055 Selçuklu hükümdar'ı Melikşah, göçer aşiretlerinden bazılarını (Baba, Mansur ve Kureyşan aşiretleri gibi) Kavurd'a karşı gösterdikleri başarıdan ötürü, Çemişgezek yöresine iskan ettirmiştir.
• 1071 Malazgirt Savaşı (1071) sonrasında MENGÜCEKLER egemen oldu.
• 1085 yılında HARPUT merkez olmak üzere,Eğin,Arapgir,Hanzit bölgesinde bulunan ÇUBUKOĞLU BEYLİĞİ'ne bağlandı.
• 1114 yılında Artukoğullarının egemenliği.
• 1118 'e kadar Mengücekler bölgeyi ellerinde tutular. Bu tarihten sonra Artuk beyi Belek Mengücekli İshak üzerine çıktığı seferde topraklarını (tekrar)istila etmiştir.
• 1200 SİRDİN KÖPRÜSÜ 12.yada 13.yy.'da yapıldı.
• 1202 Çemişgezek BEYLİĞİ'nin kurucusu Nasıreddin Muhammed oğlu MELİKŞAH yöreye geldi.
• 1202 Şeref Han'ın Şerefname'sine göre SALTUKLU hanedanlarından son hükümdar MELİKŞAH Çemişgezek'de 32 kale ve 16 nahiyeyi ele geçirerek bir beylik kurdu.
• 1226 Sultan Alaeddin Keykubad'ın 1226 yılında Fırat boylarında Diyarbekir Artuklularına (Emir Mesud) ait kalelerin fethine giriştiği sırada burasıda ele geçirildi.
• 1234 -1308 yılları arasındaSelçuklu yönetiminde kaldı.
• 1243 Moğollar Selçukluları yenerek yöre ile birlikte Anadolu Topraklarını ele geçirdiler.
• 1274 Yelmaniye camisi ,Timur zamanında Emir Taceddin Yelman Bin Keykubad bin Halid el-Kürdi tarafından 1274 yılında medrese olarak yaptırıldı.
• 1379 Erzincan emiri Mutahharten bölgeyi yönetimi altına aldı.
• 1400 15.yy.da HAMAM-I ATİK yapıldı.
• 1401 -1507 yılları arasında Akkoyunlular Yönetiminde kaldı.
• 1420 Akkoyunlu hükümdarı Kara Yülük Osman Çemişgezek'i Emir Şeyh Hasan'dan aldı.
• 1422 Karakoyunlu hükümdarı İskender Mirza 1422 yılında Sökmenabada geldiğinde, yanında Çemişgezek hakimi Şeyh Hasan da bulunuyordu.
• 1473 Çemişgezek beylerinden Şeyh Hasan tekrar beyliğine egemen oldu.(Türbesi Tekyada)
• 1474 yılında Memlüklüler kaleyi (Hierapolis) ele geçirerek halkını esir almışlar ve beraberinde götürmüşlerdir.
• 1505 -1516 yılları arasında Safaviler Denetiminde kaldı.
• 1514 Çaldıran savaşı sonuna kadar Çemişgezek SALTUKLU hanedanından gelen Melkiş ailesinin elinde kaldı.
• 1515 1. Selim Şah İsmaili yendi. Bıyıklı Mehmet Paşa Safevi Şahı İsmail'in adamlarından Nur Ali Halife kuvvetlerini bölgeden temizledi
• 1515 Yavuz Sultan Selim devrinde,1515 yılında Bıyıklı Mehmet Paşa,Diyarbekir'le birlikte bu bölgeyi Osmanlılara kattı.
• 1516 'da Safavi hakimi Çemişgezek'te 1.Selim tarafından öldürtürüldü.
• 1516 'da Pir Hüseyin Bey'e Ocaklı sancak olarak verildi.
• 1518 tarihinde Diyarbekir eyaletine bağlı bulunan sancaklardan biri olan Çemişgezek ,liva haline getirildi
• 1518 Şehre ait 1518 tarihli Çemişgezek Livası kanunnamesi yayınlanarak,buranın gelir-gider, ekonomi ve yönetim sistemi karara bağlandı.
• 14.10.1534 Erzurum ve Kars'daki Türkmen Beylikleri'ne son verilmesi. Erzurum Eyaleti Beyliği'ne Dulgadır Oğulları'ndan Mehmed Harun'un, Çemişkezek Sancak Beyliği'ne de Kanunî'nin kardeşi Ali Bey'in tayini.
• 1551 FERRUHŞAH BEG TÜRBESİ (Ulukale köyünde) 1551'de yapıldı.
• 1572 UZUN HASAN TÜRBESİ (CİHANŞAH BEG TÜRBESİ) yapıldı.(H980)
• 1762 -1763 yıllarında Hamam-I Atik (Eski hamam)'ın onarımı yapılmıştır.
• 1793 -1794 'de Ulukale Camisi Dıyarbekir valisi Yusuf Paşa vakfı yapıldı.
• 1800 19.yy sonlarında yöre , MAMARATÜ'L-AZİZ vilayetinin DERSİM sancağına bağlı kaza olarak yönetiliyordu.
• 1800 19.yy'da Çemişgezek'e bağlı 98 köy vardı. Kazanın toplam nüfusu 11 200 kişi idi. Merkez şehrin toplam nüfusu 4 000 kişi idi.
• 1800 19.yy'da biri Müslümanlara ötekisi Ermenilere ait iki okulu vardı.
• 1807 Çemişgezek Köprüsü (Yusuf Ziya Paşa köprüsü) yapıldı. 55 metre boyunda 9,20 metre yüksekliğinde,kemer açıklığı 16 metre'dir. Tek gözlü sivri kemerlidir.
• 1845 Dersim (Hozat) Erzurum vilayetinden ayrılarak ayrı bir il haline getirildi.
• 1851 6 Temmuz 1851 tarih ve 7106 sayılı Meclis-i vala kararıyla Harput'a bağlandı. (halepli Yusuf Paşa, Mülkiye (1858/59 ~ 1275 H.)
• 1851 Bu yıl da Çemişgezek, Efil, Argavan, Çünküş birer kaza olarak Harput'a bağlanrnıştır-Harput Yollarında İ.Sunduroğlu cilt 1 s 206.)
• 1854 'e kadar alevi Seyyidiler yönetiminde kaldı.
• 1862 Mamaretülaziz vilayeti kurulup dersim bu vilayete bağlandı.
• 1867 'de Dersim kazalarında nüfus sayımı yapıldı.
• 1872 Garasar köyündeki kilise yapıldı.
• 1881 Çemişgezek belediyesi kuruldu.
• 1882 24 Eylül 1882 (11 Zilkade 1299) tarih ve 69134 sayılı iradeyle Dersim vilayetine bağlandı.
• 1892 yılında Devlet salnamesinin kayıtlarından Dersim'in yeniden sancak olduğu ve Mamuret ül-Aziz vilayetine bağlandığı anlaşılmaktadır.
• 1892 Bu dönemde Dersim sancağı , Hozat merkez kaza,Ovacık(Pulur), Çemişgezek, Çarsancak, Mazgirt, Kızılkilise(Nazmiye) ve Pah kazalarından oluşmaktaydı.
• 1896 yılında Devlet salnamesine göre Mamuret ül-Aziz vilayetine bağlandı.
• 1901 yılı İstanbul Ermeni Patrikhanesi kayıtlarına göre Çemişgezek'te ki 12 Ermeni okulu 15 öğretmen 456 erkek 272 kız öğrenci ile eğitim vermekteydi.
• 1916 Dersim'de ayaklanmalar ve kuzey kısmın İşgal edilmesi.(Rusların İşgali)
• 1923 Cumhuriyetten sonra ki düzenlemede Elazığ'a bağlı bulunmaktaydı.
• 1926 Dersim'in İlçe Olarak Elazığ'a bağlanması
• 1936 'da 2884 sayılı özel (1935 yılında çıkan) kanunla TUNCELİ ili oluşturuldu ve Çemişgezek'de buraya bağlı bir ilçe durumuna getirildi
• 1937 Tunceli ilini geçici olarak Elazığ'dan yönetilmeye başlanması
• 1938 Dersim İsyanı
• 1946 Hukuken Tunceli İli'nin Teşkil Edilmesi ve Çemişgezek'in buraya bağlanması.
• 1947 vilayetin Kalan Kasabası 'na taşınarak fiilen il oluşu, Çemişgezek ve merkez ilçe dahil 8 İlçenin merkezden yönetilmeye başlanması
• 1988 Terör Yılları
• 1999 İnternette ilk web sitesi.
Tarih, Kültür ve Gelenek
